Risk Sürecinde Devlet ve Şirketler Ne yapmalı?
Dr.Fevzi Er, Akademisyen/[email protected]
Mevcut ortamda işletmeleri etkileyen risklerin başında finansal risk gelmekte döviz kuru, faiz oranı ve likidite riskleri işlemeleri tehdit etmektedir. Sermaye hareketlerinin kontrol edilemediği Türkiye ekonomisinde Merkez Bankası para politikası faizini kontrol etmek için döviz kuruna müdahale etmekte zorlanmaktadır. Bu nedenle dalgalı döviz kuru yöntemini uygulayarak döviz kurunu arz-talep ile belirlemektedir. Ancak bütçe açığı, enflasyon, cari açık, büyüme dış borç stoku ve işsizlik gibi değişkenlerden oluşan faktörler ekonomiyi her geçen gün daha da riskli hale getirmektedir. Artan risk, Covid- 19 salgın etkisiyle tasarruf ve bütçe açığı ile cari işlemler açığını arttırarak kırılganlığı eşik noktasına getirmiştir. Bu yönde artan enflasyona çare olarak görülen faize katlanılarak borçların finanse edilmesi ekonomiyi daha kırılgan duruma sokmuştur.
Krizde Devletin Sorumluluğu:
Özellikle son 20 yıldaki değişim ve eğilimlere bakınca, sosyal sorumluluğun öne çıkması, çevreye odaklanma, küresel pazarların gelişmesi, çalışmada esneklik ve evlerde yapılan işlerin arttığını görüyoruz. Ekonomik göstergelerin düzgün seyir izlemediği ve bu yönde yatırımcıları yenilikçi yatırımlara hazırlayamadığı bir süreç yaşıyoruz. Devlet ve halk tasarruflarından yeni yatırımlara pay ayıramadan birtakım cari işlemlerle para kazanmanın daha cazip geldiği ve ülke koşulları dikkate almadan hayalci anlayışlarla ekonomiye yön vermek şirketleri büyütmez krize sokar. Şirketlere yapılan teşvik ve desteklerin yeterince ekonomiye katkı yapmadığı görülmektedir. Hatta küçük ve orta ölçekli şirketlerin krize girmesinde teşvik ve desteklerin sebep olduğunu söyleyen iş adamları var. Salgın nedeniyle kısa çalışma ödeneği, işçi sözleşme feshetme yasağı, ücretsiz izne çıkarılanlara nakdi ücret desteği gibi devlet politikaları uygulanmıştır. Ancak doğrudan destekler yetersiz kalmış, kamu bankaları aracılığıyla kredi gelişmesini sağlayarak ekonomi canlı tutulmaya çalışılmıştır. Kredi kullandırmak yerine şirketlerin gelişmesi için karlı olduğu ortamları, vergi muafiyeti, uzun vadeli sermaye erişimi ve rekabetçi yapmak için etkin ekonomi politikaları geliştirmek daha yararlı olacaktır. Bu yönde zaman kaybetmeden yapılacak adil vergi ve hukuk reformu yatırımcılara güven vererek finans çevrelerini yatırım yapmaya teşvik edecektir. Yatırım ortamının yaratılmasında bilimsel desteğin önemli olduğunu göz ardı edilmemelidir. Bu yönde finansal gücü yeterli olmayan şirketlerin yatırım fikirlerini destekleyecek sanayi üniversite işbirliği modelinde yatırım finansman biçimi tanımlanmaldır.
Krizde Şirketler Ne Yapmalı?
Dünyadaki son 20 yıldaki değişim ve eğilimlere batığımızda, sosyal sorumluluğun öne çıktığını ve bu yönde doğal çevrenin korunması, uluslararası pazarda rekabetin artması, çalışma hayatında esneklik ve evde yapılan işlerin artığını görüyoruz. Covid 19 salgını de riskleri arttırınca şirketlerin riskleri doğru yöneterek tedbirleri alması zorunlu hale gelmiştir.
Covid-19 salgını sonrasına hazırlanan şirketlerin üretim, pazarlama ve rekabet gibi unsurlarına odaklanmaları yeterli olamıyor. Uluslararası siyaseti ve küresel ticaretteki gelişmeleri de takip etmeleri gerekiyor. Şirketler planlamalarını buna göre yapmak veya dönüştürmek zorundadır. Covid-19 sürecinde şirketlerin en önemli sorunu dünyadaki gelişmelere uyum, hız, maliyet ve lojistik yönetimi olduğu ve tüm bunların merkezinde de teknoloji ve otomasyonun olduğunu gördük. Dünyanın birçok ülkesi krizi avantaja çevirmeye uğraşırken Türkiye borsa-kur-faiz ekonomisini tartışarak zaman kaybediyor.
Pandemi krizinden sonra şirketleri geleceğe hazırlamak için yöneticilerin doğru zamanda etkileşim, güven sağlayan tecrübe ve etkin yönetimle müşterilere ulaşmak ve gündemi takip etmeleri önemlidir. Bu yönde şirketlerin kendi içlerindeki teknolojik gelişimlere ayıracağı iş gücü ve zaman gibi etkenleri gözden geçirmeleri ve İş süreçlerini doğru yöneterek sürekli iyileştirmeye odaklanmaları gerekiyor.
