Ey ehali?. Kanunlarıma uy, vergini öde ve dostumu dost, düşmanımı düşman bil?.
İran´da yaşananlar ve Balasagunlu Yusuf Has Hacip...
Türklerin Müslüman olması ardından kaleme alınan yazılı ilk eser vasfını halen muhafaza eden ?´Kutad Gubilik´´, yani günümüz Türkçesinde ?´Erdemlilik Bilgisi´´ şeklinde ifade edebileceğimiz ölümsüz eserinde Yusuf Has Hacip , yönetici kesime genel geçer muhteşem öğütlerde bulunur.
Devlet ?halk ilişkisini öylesine net açıklar ki, aradan çok yüz yıllar geçmiş olsa bile, günümüzde de önem ve anlamını asla yitirmediğini görürüz. Esasen Batı siyasi düşüncesine önemli ölçüde yön veren Nicole Machievelli´ye- özellikle Hükümdar eserine- çok yıllar öncesinden verilmiş bir cevap niteliği taşır Yusuf Has Hacip´in yazıp söyledikleri. İbn-i Haldun´un ?´Mukaddime´´siyle hacim olarak kıyaslanamaz belki, ancak içerik olarak en az bu eser kadar dolu ve önemli olduğunu söyleyebiliriz.
Bu kitabında şöyle bir anlatıda bulunur Balasagunlu;
?´ Hakan buyurdu;
Ey ehali?. Kanunlarıma uy, vergini öde ve dostumu dost, düşmanımı düşman bil?.
Ve halk cevap verdi;
Ey Hakan? Kanunlarına uyarım, adaleti sağlarsan? Vergimi öderim, gümüşün ayarıyla oynamassan? Dostunu dost, düşmanını düşman bilirim, güvenliğimi sağlarsan? ?´
Yüzyıllar öncesinden anayasal bir sözleşme, devlet halk ilişkisini özetleyen muazzam bir örnek arayanlar -yadsımıyorum ama- Magna Carta´dan önce bu eseri incelemeliler?
Şimdi bunları neden yazdığıma gelince, malum bölgemizin en önemli ve güçlü ülkelerinden biri olan İran´da enteresan gelişmeler oluyor. Devrimci ve değiştirici genetiklere sahip İran ehalisinin bir bölümü çeşitli memnuniyetsizlikleri nedeniyle hükümete ve hatta müesses nizama canları pahasına baş kaldırıyorlar. İran devletinin gerçek yetkilileri ilk açıklamalarında- bizlerin de çoğu zaman sarılarak kurtuluş aradığımız- ?´ dış mihraklar, ülkemizin gelişmesinden rahatsızlık duyan odaklar, bizi bölmeye çalışan yabancı ajanlar, ABD- İsrail- İngiltere ve hatta Suud projesi ?´ gibi söylemlerle duruma vaziyet etmek istiyorlar.
Bir ülkede yeni bir durum ortaya çıkmışsa ,dünyanın tüm siyasi aktörleri bu yeni gelişmeyi kendi lehlerine çevirmek için harekete geçerler. Bu kınanacak bir durum olmaktan öte gerçeğin ta kendisidir?
Ancak asıl hakikat ise bu yazıya konu olan Yusuf Has Hacip´in söylediklerindedir ve tüm devletlerin yönetici kesimleri öncelikle buradan hareketle karşılaştıkları durumlar karşısında çözümler aramak zorundadırlar?
Günümüz İran örneği üzerinden hareketle diğer isyan çıkartan Müslüman ülkeler halkları esasen tam olarak şunu söylüyorlar;
?´Kanunlarıma uy diyorsun da, gördük ki ne adaleti sağlayabiliyorsun ne de hürriyeti. Tek derdiniz iktidarınızı korumak. En ufak sistemsel bir eleştiriyi dahi, kutsala sövgü makamında değerlendirip insanlara zulmediyorsunuz. Niye itaat edeyim ki kanunlarınıza ?
?´ Benim kazançlarımdan acaip derecede vergi alıyor ve benim istemediğim şekilde kullanmak bir yana, beni daha çok fakirleştiriyorsun. Hep enflasyon, hep paranın değeriyle oynama, devletin lüzumsuz borçlarını kapatmak için hep benden alma? Anlaşma bozulmuştur, vergi felan ödemiyorum? ?´
?´ Dostunu dost bildik, düşmanını düşman da, hep biz ölüyoruz birader? Irak´la savaş dedin savaştık, Şii Hilali için Suriye, Yemen, Bahreyn, Lübnan vs. hepsine girdik . Dini yönelimlerimizi sonuna kadar kullandın aferin de ,geride kalanlarımıza hiçbir gelecek umudu ve güvenli bir hayat ümidi veremedin? Artık niye savaşıyım ki senin herkesle kavgalı ve hiçbir gelecek projeksiyonu taşımayan iktidarını koruman için ? Sen ne kadar onurluysan, ben de o denli şerefli bir İran vatandaşıyım Bay Hameney? Ama yeter artık, ülkemi ve halkımı senin iktidar kavgana kurban edemem? Bu saatten sonra senin dost ve düşman ayrımın benim için hiçbir şey ifade etmiyor ve sözlerine hiç itibar etmiyorum doğrusu.´´
Günceli anlamak için tarih bilmek gerek, der eskiler? Yusuf Has Hacip bundan 900 yıl önce olayı çözmüş de, günümüzde bunu hala idrak edemeyip gelişmeleri sadece komplo teorileriyle izah etmeye çalışanlara herhangi bir söz fayda eder mi acep ?
Selam ve esenlikler?
