Yapay zekâ (YZ) teknolojileri her geçen gün daha yaygın hâle gelirken, iş dünyasında büyük bir dönüşüm yaşanıyor. Otomasyondan içerik üretimine, finans analizlerinden müşteri hizmetlerine kadar pek çok alanda insan gücünün yerini almaya başlayan yapay zekâ, yüzlerce mesleği tehdit eder konuma geldi. Ancak uzmanlara göre tablo tamamen olumsuz değil; YZ’nin dokunamadığı, hâlâ insan becerisinin yerini alamadığı alanlar da var.
YAPAY ZEKA YÜZLERCE MESLEĞİ TEHDİT EDİYOR
Basit tasarım, yazım işleri, ön muhasebe, çeviri ve hızlı hesaplama gerektiren görevlerde yapay zekâ artık insanlardan çok daha hızlı çalışıyor. Öyle ki bir şarkı istenildiğinde hem sözleri yazabiliyor, hem bestesini yapıyor, hem de seslendirebiliyor. Milyonlarca kez dinlenen yapay şarkıcılar, yaratıcı sektörlerde bile rekabetin yönünü değiştiriyor.
Bir bina ya da ev tasarımı ise birkaç dakika içinde tamamlanabiliyor. Peyzaj mimarlarının günlerce hazırladığı kapsamlı çizimler, maliyet listeleri ve bitki uyumluluk analizleri yapay zekâ tarafından saniyeler içinde sunuluyor. Bu hız, pek çok kişinin tercihini değiştirirken yüzlerce mesleği de doğrudan risk altına sokuyor.
MARKETTEN BANKAYA: HER ALANDA YAPAY ZEKÂ
Bankalar, çağrı merkezleri ve perakende sektörü bu dönüşümden en hızlı etkilenen alanlar arasında.
• Çağrı merkezlerinde müşteri temsilcilerine ulaşmak giderek zorlaşıyor; süreçler büyük oranda yapay zekâ botlarına devrediliyor.
• Marketlerde kasiyer sayısı azalırken self servis kasalar çoğalıyor.
• Stok takibi, evrak işleri ve rutin operasyonlar YZ tarafından yürütülmeye başlandı.
Bu durum, özellikle eğitim dönemindeki gençlerin meslek seçimlerinde önemli değişikliklere neden oluyor.
“TABLO TAMAMEN OLUMSUZ DEĞİL”
Adli Bilişim Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık’a göre yapay zekâ özellikle tekrar eden ve beceri gerektirmeyen işleri hızla devralıyor. Ancak bu, insanın tamamen devre dışı kalacağı anlamına gelmiyor.
Kırık, “Yapay zekâ bir tehdit değil, doğru kullanılırsa insanı güçlendiren bir araçtır. Geleceğin meslekleri, yapay zekâyı kullanan insanlar tarafından şekillenecek” diyerek dönüşümün yönünü özetliyor.
Türkiye’deki iş ilanı trendleri de bu görüşü destekliyor. Çağrı merkezi ve idari destek alanlarında ilanlar azalırken; dijital pazarlama, sosyal medya yönetimi, veri analizi, e-ticaret operasyonu gibi yeni nesil işlerde ciddi artış yaşanıyor.
İŞİN EHLİ USTAYI YENEMİYOR
ABD ve Avrupa verileri de benzer bir tablo sunuyor. Basit muhasebe, sekreterlik, tele-satış ve kasiyerlik en hızlı küçülen meslekler arasında. Ancak insan gücünün hâlâ vazgeçilmez olduğu alanlar da var:
• Sağlık
• Eğitim
• Bakım hizmetleri
• Tamir-onarım
• Zanaatkârlık ve el becerisi gerektiren işler
El becerisi ve ustalık isteyen mesleklerde aksine artış bekleniyor.
ÇAĞRI MERKEZLERİNDE YAPAY ZEKÂ HÂKİMİYETİ %7 SEVİYESİNDE
Müşteri Deneyimi Yönetimi ve Teknolojileri Derneği (MDYD) Başkanı Banu Hızlı, çağrı merkezlerinin en çok dönüşen sektörlerin başında geldiğini belirtiyor. Ancak YZ’nin tamamen hakim olması için zaman olduğunu vurguluyor:
“Yapay zekâ çağrı merkezlerini bitirmeyecek. Hâkimiyet şu anda %6–7 seviyelerinde. İnsan etkileşimi hâlâ vazgeçilmez.”
Her 10 tüketiciden 4’ünün, yaşadığı en büyük sorun olarak “canlı temsilciye bağlanamamak” şikayetini dile getirmesi de bunun en net göstergesi.
HANGİ İŞLER DÖNÜŞÜYOR?
?? YAPAY ZEKÂNIN EN ÇOK ETKİLEDİĞİ MESLEKLER
-
Çağrı merkezi temsilcisi
-
Kasiyer
-
Veri giriş personeli
-
Ön muhasebe elemanı
-
Sekreter / idari asistan
-
Tele-satış personeli
-
Basit çeviri
-
Rutin içerik yazımı
-
Teknik destek operatörü
-
Rutin grafik-tasarım işleri
?? ORTA VADEDE RİSK ALTINDAKİ MESLEKLER
-
Rutin raporlama ve analiz
-
Temel muhasebe
-
Trafik kontrol / lojistik planlama
-
Standart hukuk metni hazırlama
-
Banka gişe işlemleri
-
İnsan kaynaklarında aday tarama
-
Orta seviye yazılım test uzmanlığı
-
Basit haber içerikleri
-
Pazarlama optimizasyonu
-
e-Ticaret operasyon işleri
?? GELECEKTE RİSK ALTINDAKİ MESLEKLER
-
Orta seviye yazılım geliştirme
-
Sigorta eksperliği
-
Finansal analizlerin standart bölümü
-
Lojistik rota planlama
-
Temel radyoloji yorumlama
-
Ulaştırma planlaması
-
Hukuki araştırma
-
Vergi denetimi
-
Bankacılıkta kredi skorlama
-
Teknik servis ön teşhis
-
Proje yönetimi yazılım tabanlı görevler
-
Emlak değerleme
-
Standart ders içerik üretimi
Yapay zekâ, insan gücünü tamamen ortadan kaldırmayacak; ancak iş dünyasını yeniden şekillendirecek. Uzmanlara göre geleceğin anahtarı, “yapay zekâyı kullanan insan” olacak.
