Doğu Anadolu Bölgesi’nde ve Erzurum’da bugünlerde çarşı pazarda sıkça görülen "çiriş otu" dağlarda yaban hayvanlarının da ilgisini çekiyor.
Bahar ayları ile birlikte Erzurum’un yüksek kesimlerinde ortaya çıkan çiriş otu vatandaşlar tarafından toplanmaya başlandı. Kendini doğaya veren ve İspir ilçesinde yaşayan Bülent Erkan, yaptığı gözlemlerde yaban keçilerinin de çirişi yediğini ifade etti. Dağlarda doğal olarak yetişen cirişten bir çok yemek yapıldığını anlatan Bülent Erkan, “kiriş gulik turşusu”nun ise vazgeçilmez bir lezzet olduğunu söyledi.
Halk tarafından tedavi için de kullanılıyor
İnsanlar yüzyıllardır yaşamın neredeyse her alanında bitkilerden faydalanıyor. Bazı bitkiler tıbbi faydaları sebebiyle sağlık alanında kullanılırken bazı bitkiler besin bazıları ise boya ya da süs bitkileri olarak kullanılıyor. Çiriş otu da bu bitkilerden bir tanesi. Latincede asphodelus aestivus l. olarak bilinen ve zambakgiller familyasına ait olan çiriş otu, çoğu bölgede güllük, dağ pırasası, kirkiş otu, sarı zambak, yabani pırasa ve yeling otu olarak biliniyor. Toplumun büyük bir kısmı bazı hastalıkların tedavisinde tıbbi bitkilere başvuruyor. Bitkisel tedavi yöntemlerinin yan etkilerinin olmadığı ya da daha az olduğu düşünülmesi buna büyük bir etken olarak gösteriliyor. Çiriş otu da bölgede halkın tercih edilen bitkilerin başında yer alıyor.
Cirişten birçok yemek yapılıyor
Meryem Badayman, Ekin Dinçel ve Ayla Ünver Alçay tarafından yapılan bir araştırmada çirişin; yabani bir ot olup yenilebilmesinin yanında vitamin, antioksidan, lif ve mineral içerikleri ile vücudu besleyen özelliğe sahip olması sebebiyle yaygın olarak tüketildiği belirtildi. Çiriş otu, Afrika, Arap ülkeleri, Türkiye, Mısır ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde görülen bir bitki türü. Türkiye’de Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişiyor. Çiriş otu genel olarak zararsız ve faydaları ile ön planda olan bir bitki olarak biliniyor. Bunun yanında çirişin yaprakları henüz tazeyken de yenilebiliyor. Ayrıca çirişten çorba ve birçok yemek de yapılıyor. Haşlandıktan sonra yumurta ile kavrulması ya da peynirle de karıştırılarak yufka ekmek içinde yeniliyor. Ayrıca kaşila diye adlandırılan bir yemeği de yapılıyor. Sevilen yemeklerden biri olan kaşila, çirişin kaynatılıp içerisine bulgur katılarak katılaşıncaya kadar pişirilmesiyle yapılıyor. Katılaştıktan sonra içi çukurlaştırılarak yağ dökülüp ve servis edilip yeniliyor.
Çiriş Otu Faydaları Nelerdir?
Toplumun büyük bir kısmı bazı hastalıkların tedavisinde tıbbi bitkilere başvurmaktadır çünkü bitkisel tedavi yöntemlerinin yan etkilerinin olmadığı ya da daha az olduğu düşünülmektedir. Çiriş otu da halk tarafından tercih edilen bitkiler arasında yer alır.
- C vitamini, glutatyon, potasyum, kalsiyum, fosfor, çinko, magnezyum, antioksidan içeriği ve B3 vitamini bakımından zengin bir bitkidir.
- Sindirim sistemi sağlığını destekleyerek mide yanması, şişkinlik gibi sorunları giderici bir etki sağlar, ayrıca idrar söktürücü etkisi ile vücutta biriken ve olumsuz etkiler yaratan toksinlerin atılmasını sağlayarak böbrek sağlığına da destek olur.
- Hücre içi antioksidan olarak karsinojen maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar.
- Radyasyonun zararlı etkilerinden korur.
- Vajinal akıntı semptomlarının giderilmesinde kullanılır.
- Karaciğeri sigara ve alkolün neden olduğu zararlı etkilerden korur.
- Bronşit, tüberküloz ve amfizem tedavisinde olumlu etkileri ile destek sağlar.
- Serbest radikaller, vücutta oksidatif strese neden olan olumsuz etkenlerdir. Çiriş otu içeriğindeki antioksidanlar yardımı ile serbest radikallerle savaşır.
- Antiinflamatuar etkisi ile iltihaplanmayı giderici fayda sağlar.
- Beyaz kan hücreleri üretimini arttırarak bağışıklık sistemini destekler ve vücut direncini artırarak hastalıklara karşı koruma sağlar.
- Çiriş otu içeriğindeki glutatyon, hücresel işlevler için gereklidir, kalp beyin bağışıklık sistemlerini, göz, karaciğer, böbrekler, deri ve akciğeri oksidatif strese ve hasara karşı korur.
- Kolestrolü düşürerek kardiyovasküler sistemin sağlığının korunmasına destek olur ve kan şekerini seviyesini belli bir seviyede tutarak vücut dengesinin korunmasını sağlar.
- Yine antioksidan içeriği sayesinde ciltteki yaşlanma belirtilerini giderici etkiler sağlar ve cilt tonunu eşitler.
- Süt arttırıcı fayda sağlar.
- Adet söktürücü etkisi ile kadınlar tarafından kullanılmaktadır.
- Bu faydalar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Çiriş otu da diğer tüm tıbbi bitkilerde olduğu gibi uzman önerisi ile kullanılmalıdır, çünkü alerji ve benzeri olumsuz durumların teşhisi ciddi sorunlara neden olabilmektedir
