HAKKARİ'nin Yüksekova ilçesinde terör, göç ve çeşitli nedenlerle yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan manda yetiştiriciliği, 4 yıl önce başlatılan proje sayesinde yeniden canlandı. Yüksekova'da 700 ailenin geçim kaynağı haline gelen manda yetiştiriciliği ile ilgili bilgi veren Yüksekova Ziraat Odası Başkanı Perviz Geçirgen, "Amacımız, çiftçilerimizin hem yoğurt hem de peynir üretiminde yeniden marka olmalarını sağlamaktır" dedi.
Hakkari kent merkezine 80 kilometre uzaklıkta bulunan 122 bin nüfuslu Yüksekova ilçesi, birçok alanda olduğu gibi tarımsal faaliyetleri ile de ön plana çıkmaya başladı. Zengin bitki örtüsü, sulak alanları ve sazlık alanları nedeniyle 1990 yıllara kadar yoğun olarak yapılan manda yetiştiriciliği, terör, göç ve çeşitli nedenlerle azalmaya ve geçen yıllar içerisinde yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Yaklaşık 5 yıl önce yapılan tespitlerde sadece 60 mandanın kaldığı ilçe için Hakkari Valiliği ile İl Tarım ve Orman Müdürlüğü harekete geçti ve 'Mandacılığı Geliştirme' projesi kapsamında isteyen ailelere 5'er manda yavrusu vererek, mandacılığı yeniden canlandırmaya başladı. 2021'de başlatılan çalışmayla ilçede, mandacılık yeniden yaygınlaşmaya başladı.
'BÖLGE ADETA BİR MARKA KONUMUNDAYDI'
Yüksekova Ziraat Odası Başkanı Perviz Geçirgen, 4 yıl içerisinde hem ilçe merkezinde hem de çeşitli köylerdeki manda sayısının arttığını ve şu an yaklaşık 700 ailenin mandacılık yaparak geçimini sağladığını belirtti. Geçirgen, "1990'lı yıllarda bölge, yoğurt ve peynir üretimiyle adeta bir marka konumundaydı. Özellikle mozzarella peynirinin üretiminde büyük bir çaba ve çalışma vardı. Fakat yıllar içinde hem iç göç hem de çeşitli nedenlerden dolayı mandacılık giderek azaldı. 2008 yılına gelindiğinde mandacılık neredeyse yok olma noktasına ulaşmıştı. Ancak 2021 yılında Hakkari Valiliği ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün başlattığı projelerle bu alana yeniden önem verilmeye başlandı. Çiftçilerimiz de bu projelere büyük ilgi gösterdi" dedi.
700 AİLENİN GEÇİM KAYNAĞI
Perviz Geçirgen, "Özellikle manda yetiştiriciliği hızla artarken, Yüksekova'da da yeniden gelişmeye başladı. Şu anki Sayın Valimiz ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğümüz, manda yetiştiriciliğini artırmak amacıyla yeni çalışmalar yürütüyor. Çiftçilerimizle bir araya gelerek, bu alanda projeler hayata geçiriliyor. Yüksekova, coğrafi ve iklim koşullarıyla manda yetiştiriciliği için çok uygun bir bölge. Amacımız, çiftçilerimizin hem yoğurt hem de peynir üretiminde yeniden marka olmalarını sağlamaktır. Önceleri 13 köyde sınırlı olan mandacılık, bugün 700 ailenin geçim kaynağı haline gelmiştir. Bu projelerin amacı hem yaşam koşullarının iyileştirilmesi hem de hayvancılığın bölgede yeniden ivme kazanmasını sağlamaktır" diye konuştu.
MALAK YARDIMLARIYLA MANDA SAYISI ARTTI
İlçenin Aksu köyünde mandacılıkla uğraşan Senar Durna, bölgede azalan manda sayısının yeniden arttığını belirterek, "Geniş ve sulak ovalar nedeniyle mandacılık çok yaygındı. Zamanla bu sayı azaldı. Babam mandacılığa çok önem veriyordu. 1990'lı yıllardan beri manda besliyoruz. Şu an 100 yakın mandamız ve ayrıca malaklarımız var. Devletin vermiş olduğu malak yardımıyla bu sayılar arttı. Artık ilçenin birçok köyünde manda besleniyor" dedi.
DEVLET DESTEĞİ İLE CİDDİ TALEP OLUŞTU
Manda besicisi Hamdullah Akdoğan ise "Bölgemizdeki birçok aile mandacılığa yönelmiş durumda. Şu an Yüksekova genelinde, 'Mandacılığı Geliştirme' projesinde yararlanan birçok besicimiz var. Devlet destek veriyor ve destek olunca da insanlar tarafından daha fazla talep edilmeye başlandı. Eskiden Yüksekova mandacılık yeriydi. Gittikçe bu sayı azalmaya başlamıştı. Ancak son zamanlarda devletin de vermiş olduğu destekle beraber bu sayı yeniden artmaya başladı" diye konuştu.
